Demotivatie
Wanneer de genoemde basisbehoeften niet kunnen worden vervuld, kan dit een gebrek aan motivatie veroorzaken of in stand houden.
"Als werknemers geconfronteerd worden met een chaotische of controlerende omgeving, zal hun groei(tendens) geblokkeerd worden en zullen ze zich gefrustreerd voelen. Ze lopen dan het risico gedemotiveerd en contraproductief te worden." (Van den Broeck et al., 2009).
Een belangrijk aspect voor het ontwikkelen van demotivatie is dus de mate van controle die de werkgever uitoefent op de werkplek. Te veel vrijheid kan resulteren in chaos, waar te veel controle resulteert in onderdrukking. De chaos kan ontstaan door het gebrek aan kaders, waardoor de werknemer geen zekerheid ervaart over de uit te voeren taken en zijn eigen kunnen. Hiermee neemt motivatie drastisch af. Geen wonder ook, want hoe zou jij het vinden als je het gevoel hebt niet geschikt te zijn voor je werkzaamheden? Een controlerende omgeving daarentegen laat medewerkers op hun tenen lopen en neemt daarnaast het gevoel van autonomie weg. De gevoelde eigen regie binnen gestelde kaders is belangrijk voor zekerheid en grip op (werk)situaties en kan ervoor zorgen dat de aangeboren groeitendens geactiveerd wordt (Van den Broeck et al., 2009).
Motivatie en persoonlijkheid
Naast algemene basisbehoeften die voor iedereen gelden, spelen ook individuele verschillen een belangrijke rol in motivatie. Het gebrek aan motivatie kan verregaande gevolgen hebben. Deze gevolgen betreffen niet slechts de economische gesteldheid van organisaties, maar ook de algemene sfeer op de werkvloer, de sfeer buiten op straat, irritaties en conflicten in het verkeer en spanningen achter de voordeur bij gezinnen thuis. Het gebrek aan motvatie kan leiden tot demotivatie en gaat vaak gepaard met negatieve emoties. Negatieve emoties (gekoppeld aan neuroticisme, een van de vijf persoonlijkheidseigenschappen van de Big 5), zorgen per definitie voor een onprettig gevoel, een lage weerstand en de neiging tot overtrokken reacties. Een hoog prikkelbaarheidsgehalte (volatility, subdomein van neuroticisme) versterkt de snelheid van deze reactie. Dit maakt namelijk dat iemand vanuit emoties reageert, wat in het ergste geval kan leiden tot ontoerekeningsvatbare en hiermee grensoverschrijdende gedragingen. Als ondernemer, manager of teamleider is het dus belangrijk om een goed beeld te hebben van de individuele verschillen op het gebied van persoonlijkheid van zijn of haar werknemers en hier rekening mee te houden.